.

.

.

.

Muziek voor snaren

Het Jenufa Kwartet

Programma:
Johannes Brahms (1833-1897)

Strijkkwartet in c op.51 nr.1

Allegro
Romanze - poco adagio
Allegretto molto moderato e commodo - un poco piu animato
Allegro


Fant de Kanter (1969)

Prime Sonata


Erwin Schulhoff (1894-1942)

Fünf Stücke für Streichquartet

Alla Valse Viennese
Alla Serenata
Alla Czeca
Alla Tango milonga
Alla Tarantella

Toelichting


Johannes Brahms (1833-1897) Strijkkwartet in c op.51 nr.1
Johannes Brahms heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het repertoire voor strijkkwartetten, ondanks het feit dat hij er slechts drie schreef. Zijn eerste strijkkwartet in C mineur, opus 51, nr. 1, geschreven tussen 1868 en 1873, is min of meer gelijktijdig tot stand gekomen met het Strijkkwartet in a mineur, opus 51, nr. 2. Een derde kwartet, het Strijkkwartet in Bes majeur, opus 67, volgde in 1876.

Het Strijkkwartet opus 51 nr. 1 is geschreven in de sombere toonaard c mineur en toont in vorm en idioom verwantschap met de strijkkwartetten van Beethoven uit diens middenperiode, waar Brahms grote bewondering voor heeft. Er is echter geen sprake van een letterlijke navolging: de modulaties en dissonanten verraden duidelijk Brahms' eigen signatuur. Het kwartet begint met een stormachtig Allegro, tegelijkertijd robuust en melancholisch. Dit lange eerste deel wordt beheerst door het gepuncteerde ritme van het eerste thema. Het tweede deel is een expressief Poco Adagio met de titel Romanze, gebaseerd op een hymne-achtige melodie. Het derde deel is niet het gangbare scherzo, maar een Allegretto molto moderato e comodo, bijna pathetisch van karakter, waarbij het trio met zijn frivole pizzicati voor een lichtvoetig intermezzo zorgt. De indrukwekkende finale in sonate-rondovorm keert terug naar de ernstige, zware stemming van het eerste deel.

Fant de Kanter (1969) - Prime Sonata

Prime Sonate is een kort onderzoek naar puls en ritme, en hoe die zich tot elkaar kunnen verhouden, in nauwe samenhang met het tempo waarin ze gespeeld worden.
Hieronder schuilt een poging de uiterste uiteinden van denkbeeldige gemoedstoestanden aan elkaar te knopen, in hoeverre de verklanking - en beleving - van opperste vreugde en diepste wanhoop eigenlijk hetzelfde is.
Prime Sonate is geschreven als voorstudie op het stuk Solace, Solitude voor strijkorkest.

Erwin Schulhoff (1894-1942) Fünf Stücke für Streichquartet
Schulhoff, een Tsech van Joods-Duitse afkomst, was een zeer belangrijke componist, wiens succesvolle carrière voortijdig beëindigd werd door de opkomst van het nazi-regime.

Schulhoff had radicale politieke ideeën: hij omarmde het communisme en zelfs het stalinisme. Deze politieke ideeën, zijn Joodse afkomst en zijn controversiële muzikale composities (hij was een van de eerste klassieke componisten in Europa die de ritmes van jazzmuziek gebruikte), brachten hem persoonlijk en professioneel in problemen. Hijzelf en zijn werk werden door het nazi-regime op de zwarte lijst gezet als 'Entartete Kunst'. Hij mocht geen concerten geven in Duitsland (waar hij woonde), en zijn werk kon niet in het openbaar worden uitgevoerd.

Zijn communistische sympathieën, die zichtbaar werden in zijn composities, brachten hem eveneens in de problemen in Tsjecho-Slowakije. Toevlucht nemend in Praag, vond hij werk als pianist voor de radio. Hij leidde een armzalig bestaan. Toen de nazi's Tsjechoslowakije binnenvielen moest hij werken onder een pseudoniem en speelde hij in het geheim in een jazzband. Al snel werd hij ontslagen. In 1941 keurde de Sovjet Unie zijn verzoek tot het burgerschap goed, maar voordat hij het land kon verlaten werd hij gearresteerd en gevangen gezet.
Een jaar later stierf Schulhoff in een concentratiekamp.

Dit trieste en moeilijke leven betekent niet dat Schulhoff geen vrolijke muziek wist te schrijven. Schulhoff hield van dansen, in verschillende stijlen en, zoals gezegd hield hij van jazzmuziek.
Ook de stukken die u gaat horen tonen zijn originaliteit: Wat te denken van een wals in 4 in plaats van 3 slagen in de maat, een tango of een turbulente Tarantella!

Het Jenufa Kwartet, genoemd naar de gelijknamige opera van de Tsjechische componist Léos Janácek, is opgericht in 1994 en is uitgegroeid tot een hecht kamermuziekensemble. Het repertoire strekt zich uit van Haydn tot hedendaagse muziek. Het kwartet studeerde regelmatig in Praag bij Milan Skampa en ontwikkelde daardoor een bijzondere affiniteit met de Tsjechische kamermuziek.

Het Jenufa Kwartet volgde masterclasses bij Dmitri Ferschtman, Jürgen Kussmaul, Prunella Pacey, Sandor Devich en leden van het Párkányi Kwartet. Ook namen zij deel aan de Internationale Sommerakademie te Lenk, Zwitserland, waar zij les kregen van het Orpheus Kwartet. Het Jenufa Kwartet werd vervolgens geselecteerd om te studeren aan de Nederlandse StrijkKwartet Academie (NSKA) te Amsterdam, waar zij gecoacht werden door onder meer Stefan Metz, Thomas Brandis en leden van het Amadeus Kwartet en het Borodin Kwartet. Hiervoor ontvingen zij een beurs van het Prins Bernhard Cultuurfonds. In januari 2004 rondde het kwartet deze studie met glans af. Ook ontving het Jenufa Kwartet een beurs van het Kersjes van de Groenekan Fonds voor het maken van een cd-opname met kwartetten van Bartók, Dvořák en De Leeuw.

In oktober 2000 bereikte het Jenufa Kwartet de halve finale op het Internationale Kamermuziek-concours 'Premio Vittorio Gui' te Florence. In juni 2003 won het Jenufa Kwartet de Publieksprijs op het Nationaal Kamermuziekconcours Almere.

Het Jenufa Kwartet trad enkele malen op in de Kleine Zaal van Muziekcentrum Vredenburg Utrecht en het Concertgebouw te Amsterdam. Een aantal concerten werd door de AVRO uitgezonden op de radio. In het najaar van 2003 speelde het kwartet op het Festival Kamermuziek aan de IJssel met Rian de Waal. Ook werden concerten gegeven met de klarinettist James Campbell, de altviolist Vladimir Mendelssohn en de pianist Jean Dubé. Het Jenufa Kwartet gaf concerten op verschillende festivals zoals het Orlando Festival, het Grachtenfestival Amsterdam en het Festival van Zeeuws-Vlaanderen. De pers schreef over dit laatstgenoemde optreden: 'Zij toonden een muzikale doorleving, technische perfectie en sublieme expressie'. In mei 2003 gaf het Jenufa Kwartet een concert tijdens het Festival Nederlandse Strijkkwartetten in Eindhoven. De Telegraaf kopte: 'Jenufa Kwartet veelbelovend' en 'Als individuele persoonlijkheden kwamen vooral de musici van het Jenufa Kwartet sterk uit de verf'.

In december 2003 werd het Jenufa Kwartet geselecteerd voor de concertserie 'Het Debuut'. Naar aanleiding van deze auditie heeft het Jenufa Kwartet in het seizoen 2004-2005 een concertreeks verzorgd in de beste concertzalen van Nederland, waaronder de kleine zaal van het Concertgebouw Amsterdam.

Naomi Peters bespeelt een 'père' Bernadel uit 1831. Catharina Ungvari bespeelt een J. Cuypers - viool (1808), ter beschikking gesteld door het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds. Laura van der Stoep bespeelt een altviool van de hand van Ernst Heinrich Roth (1979) met een strijkstok van A. Grütter, ter beschikking gesteld door het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds. Rosalie Seinstra bespeelt een cello van rond het jaar 1900 van een anonieme bouwer met een strijkstok van H.R. Pfretschner.



Website: http://www.jenufakwartet.nl

Top

[Home]